نحوه شکایت به دیوان عدالت اداری که منجر به موفقیت پرونده شود

دیوان عدالت اداری در کشور مرجع رسیدگی به شکایات اشخاص علیه آیین نامه ها، تصمیمات و اقدامات سازمان های دولتی می باشد. این سازمان بر طبق اصل ۱۷۳ قانون اساسی تاسیس شده و با هدف تطبیق امور و اقدامات نهاد های دولتی با قانون و شرع ایجاد شده است. افراد برای طرح شکایت در دیوان عدالت اداری بهتر است از یک وکیل متخصص دیوان عدالت، کمک بگیرند، چرا که وکیل با تسلطی که بر مراحل و نحوه شکایت در دیوان عدالت اداری دارد، گزینه خوبی برای این کار می باشد.

دیوان عدالت اداری در قانون خود، تمام جزئیات مربوط به نحوه شکایت در دیوان عدالت اداری و هیئت های عمومی را به صورت دقیق مشخص نموده است. همچنین در قوانین دیوان عدالت، وظایفی که دیوان عدالت در خصوص هزینه و نحوه دادرسی به شکایات مطرح شده دارد، نیز تعیین شده است. طبق قانون دیوان، اشخاص برای طرح شکایات و اعتراضات خود در شعب مختلف دیوان عدالت اداری باید دادخواست ارائه دهند. نحوه ارائه دادخواست در سال های گذشته به صورت حضوری بود. به این صورت که افراد پس از تنظیم دادخواست بایستی آن را از طریق اداره پست یا پست الکترونیکی، به دیوان عدالت ارائه می دادند و یا آن را به دبیرخانه دیوان، تحویل می دادند. اما با الکترونیکی شدن تمام سیستم ها، طرح شکایت و ارائه دادخواست نیز به سمت آنلاین شدن پیش رفت. در حال حاضر افراد می توانند برای ارائه دادخواست به سامانه ساجد به آدرس الکترونیکی sajed.divan-edalat.ir مراجعه کرده و پرداخت هزینه، شکایات خود را در دیوان عدالت اداری ثبت کنند.

برای این که افراد بتوانند شکایت خود را در دیوان عدالت اداری، از طریق سامانه ساجد ثبت کنند، باید ابتدا در سامانه ثنا ثبت نام کرده و احراز هویت کنند. پس از آن می توانند شکایت خود را در سامانه ساجد ثبت نمایند.

لازم به ذکر است در خصوص پرونده هایی که با قرار عدم صلاحیت از مراجع دیگر به دیوان عدالت اداری صادر می شوند، نیازی به ارائه دادخواست و پرداخت مجدد هزینه دادرسی وجود ندارد.

در پاسخ به این سوال که مهلت شکایت به دیوان عدالت اداری چقدر است؟ باید بگوییم که بسته به مورد شکایت در دیوان عدالت اداری، مهلت و بازه زمانی طرح شکایت متفاوت خواهد بود.

• در صورتی که شکایت در مرحله بدوی باشد و شعب بدوی رای صادر کرده باشند، رای صادر شده برای افراد داخل ایران به مدت بیست روز و برای افراد مقیم خارج از ایران به مدت دو ماه قابل تجدید نظر می باشد. پس از این مدت و انقضای مهلت درخواست تجدید نظر، رای صادر شده اجرا خواهد شد.
• در صورتی که افراد بر اساس بند ۲ ماده ۱۰ قانون دیوان عدالت اداری، تقاضای دادرسی و یا طرح شکایت نمایند، برای اشخاص داخل ایران مهلت سه ماهه و برای افراد خارج از ایران مهلت شش ماهه در نظر گرفته شده است.

• به عنوانی مثالی از این مورد می توان به اعتراض نسبت به رای صادر شده توسط مراجع شبه قضایی همچون هیئت حل اختلاف کارگر و کارفرما اشاره کرد.
• فرد شاکی می تواند در دیوان عدالت اداری تقاضای دستور موقت نماید. مهلت تقاضای دستور موقت در دیوان، تا پیش از اتمام دادرسی توسط دیوان عدالت می باشد.
• در مواردی که حکم صادر شده از دیوان، جهات اعاده دادرسی در قانون دیوان عدالت را داشته باشند، افراد می توانند تقاضای اعاده دادرسی و یا رسیدگی مجدد به حکم صادر شده را نموده و هزینه آن را پرداخت کنند. مهلت شکایت اعاده دادرسی و رسیدگی مجدد به این حکم در دیوان عدالت اداری ۲۰ روز می باشد.
• در صورتی که شخص شاکی جلب شخص دیگری به جز طرف شکایت به دادرسی را لازم بداند، می تواند برای جلب ثالث طرح شکایت نماید. مهلت شکایت جلب ثالث در دیوان عدالت اداری، یک ماه پس از ثبت دادخواست اصلی خواهد بود.
• در صورتی که شخص ثالثی تشخیص دهد با حضور وی در دیوان عدالت اداری، یکی از طرفین دعوا محق خواهد شد و یا شخص ثالث در رسیدگی دیوان، برای خود حقی قائل باشد، می تواند از دیوان عدالت، تقاضای ورود به دعوا را نماید. به طور کلی شخص ثالث جهت طرح دعوا برای ورود در دیوان عدالت اداری، تا قبل از صدور رای مهلت دارد.
• در صورتی که دیوان عدالت اداری بدون حضور و دخالت شخص ثالثی که در دعوا ذی نفع می باشد رای صادر کند، فرد می تواند اعتراض خود را در این خصوص به دیوان عدالت ارائه کند. مهلت تعیین شده برای شکایت شخص ثالث در دیوان عدالت اداری، تا دو ماه پس از تاریخ صدور حکم می باشد.

صلاحیت ها و اختیارات دیوان عدالت اداری برای رسیدگی به شکایات طرح شده در این سازمان بر اساس قانون دیوان تعیین می شود. این صلاحیت ها به دو دسته تقسیم می شوند، که عبارت اند از:

• صلاحیت رسیدگی به شکایات توسط شعب دیوان عدالت اداری
• صلاحیت رسیدگی به شکایات توسط هیئت عمومی دیوان عدالت اداری

بر اساس ماده ۱۰ قانون دیوان عدالت اداری، صلاحیت و حدود اختیارات دیوان در موارد طرح شکایت و دادرسی نظیر شکایت از شهرداری در شعب بدوی و تجدید نظر، به قرار زیر می باشد:

• رسیدگی به اعتراضات و شکایات اشخاص حقیقی یا حقوقی از اقدامات و تصمیمات ارگان های دولتی از جمله شهرداری ها، سازمان تامین اجتماعی، شرکت های دولتی و نهاد های انقلابی وابسته به آن ها
• رسیدگی به شکایات اشخاص حقیقی و حقوقی علیه تصمیمات و اقدامات مامورین واحد های ذکر شده در بند بالا
• رسیدگی به شکایات قضات و مشمولان قانون مدیریت خدمات کشوری و سایر مستخدمان واحد های ذکر شده در بند ۱
• رسیدگی به شکایات از آرای صادر شده و تصمیمات قطعی هیئت های رسیدگی به تخلفات اداری و کمیسیون هایی از جمله کمیسیون های مالیاتی، کمیسیون ماده صد شهرداری، کمیسیون های مالیاتی، هیئت حل اختلاف کارگر و کارفرما

در مورد طرح شکایت به دیوان عدالت اداری نکته قابل توجه این است که، شکایت تنظیم شده فقط باید علیه ادارات و نهاد های دولتی باشد. در صورتی که افراد در دیوان عدالت اداری، علیه ارگان های خصوصی و … شکایت طرح کنند، به شکایت آن ها ترتیب اثر داده نخواهد شد. برای شکایت از ارگان های خصوصی اشخاص باید به دادگستری مراجعه کنند. به طور کلی شکایت علیه نهاد های دولتی دارای مراحلی می باشد که در ادامه به آن اشاره می کنیم:

افراد در هر سازمانی، برای این که بتوانند حق خود را به دست آورند، باید روال طرح شکایت که قانون جمهوری اسلامی تعیین کرده است را طی کنند. دیوان عدالت هم یکی از این سازمان ها می باشد، از این رو افراد برای شکایت در این سازمان باید طبق روال تعیین شده عمل کنند. برای شکایت در دیوان فرد باید دادخواست تنظیم کند و این دادخواست باید به زبان رسمی کشور و فارسی باشد. نحوه طرح شکایت در بخش های قبلی توضیح داده شد. دادخواستی که اشخاص تنظیم می کنند باید دارای یک سری مشخصات باشد که به آن اشاره می کنیم:

• مشخصات شاکی
• مشخصات طرف شکایت
• مشخصات وکیل (در صورت وجود)
• موضوع شکایت
• شرح شکایت
• ادله و ضمایم مورد استناد در طرح شکایت

 برای طرح شکایت به دیوان عدالت اداری نیاز به پرداخت هزینه دادرسی می باشد که این هزینه در شعب بدوی صد هزار ریال و در شعب تجدید نظر دویست هزار ریال است.

لازم به ذکر است که اشخاص به همراه دادخواست خود، باید ادله و ضمائمی را که نشان می دهد، ادارات دولتی حق آن ها را تضییع کرده اند، به دیوان عدالت اداری تقدیم نمایند. طبق ماده ۲۸ قانون دیوان عدالت اداری، در صورتی که دادخواست ثبت شده و ضمائم ارائه شده دارای نقص و کمبود باشند، دادگاه خطای رفع نقص صادر می کند. در این صورت فرد شاکی باید طی ۱۰ روز اقدام به رفع نواقص موجود در مدارک خود نماید و در صورتی که نقص مدارک برطرف نشود، حکم رد دادخواست موردنظر صادر خواهد شد که امکان اعتراض به این رای هم به مدت ۱۰ روز وجود دارد.

پس از ثبت دادخواست و رفع نواقص مربوطه، طبق قوانین دیوان عدالت اداری، شکایت توسط رئیس دیوان و یا معاون او برای رسیدگی به شعبه مربوطه ارجاع داده می شود.

پس از ارجاع دادخواست به شعبه، قاضی شعبه آن را بررسی می کند و در صورت احراز صلاحیت و تکمیل پرونده، طرف شکایت را از دعوای مطرح شده، آگاه می سازد. در واقع قاضی دستور می دهد یک نسخه از دادخواست و مدارک پیوستی برای طرف دعوا ارسال شود تا در جریان شکایت به عمل آمده قرار گیرد. طبق ماده ۳۰ قانون دیوان عدالت اداری طرف شکایت موظف است تا مدت یک ماه از تاریخ ابلاغ، اقدام به پاسخ گویی نماید. چنان چه در مدت زمان تعیین شده فرد طرف دعوا پاسخی نداد، رسیدگی متوقف نمی شود و شعبه مربوطه به پرونده رسیدگی نموده و اقدام به صدور رای می نماید.

پس از اتمام رسیدگی کامل به پرونده و انجام تحقیقات مربوطه، شعبه دیوان عدالت اداری رسیدگی را به پایان رسانده و طی مدت یک هفته، اقدام به صدور رای می کند.

در صورت داشتن اعتراض به رای صادر شده افراد می توانند درخواست تجدید نظر نمایند. برای این کار لازم است اشخاص در شعبه صادر کننده رای، دبیرخانه یا سایر دفاتر دیوان عدالت اداری ثبت دادخواست نمایند. سپس رئیس دیوان عدالت اداری دادخواست تجدید نظر را به یکی از شعب تجدید نظر، ارجاع می دهد. در صورتی که رای بدوی صادر شده، مطابق با قانون باشد، در دیوان عدالت تائید می شود. اما در صورتی که رای صادر شده مطابق با قانون نباشد، دادگاه رای بدوی صادر شده را نقض کرده و اقدام به رسیدگی ماهوی نموده و حکم قطعی را صادر می کند.

پس از صدور رای، شعبه دیوان عدالت یک نسخه از حکم را برای طرف مقابل شکایت ارسال می کند و یک نسخه دیگر را هم به واحد اجرای احکام ارسال می نماید. محکوم علیه موظف است در مدت یک ماه نسبت به اجرای حکم صادر شده اقدام کرده و یا رضایت فرد شاکی را جلب نماید و سپس نتیجه را به واحد اجرای احکام اطلاع دهد. در صورتی که محکوم علیه حکم صادر شده را اجرا نکرد، واحد اجرای احکام دیوان باید موضوع را به رئیس دیوان عدالت گزارش نماید. پس از آن رئیس دیوان پرونده را به شعبه صادر کننده رای ارسال می کند و شعبه مذکور باید هر چه سریع تر و خارج از نوبت، به موضوع رسیدگی کرده و رای مورد نیاز را صادر کند. سپس پرونده را برای انجام اقدامات بعدی به واجد اجرای احکام دیوان عدالت ارسال نماید. پس از تعیین مدت برای فرد خطا کار، وی باید حکم صادر شده را اجرا کند.

جهت تنظیم دادخواست برای دیوان عدالت اداری، برگه های مخصوص وجود دارد که افراد می توانند از آن ها برای شکلیت از نهاد های دولتی استفاده کنند. در این برگه های مخصوص، افراد باید مشخصات کامل خود و طرف شکایت را نوشته و در ادامه شرح شکایت را نوشته و به طور کامل توضیح دهند.

برای طرح شکایت به دیوان عدالت اداری، نیاز به برخورداری از دانش و اطلاعات در زمینه عدالت اداری و قوانین آن وجود دارد. وکیل متخصص طرح شکایت در دیوان عدالت، یک وکیل دادگستری می باشد که دارای مهارت و تجربه لازم در این زمینه بوده و با استفاده از دانشی که دارد، به نحوه شکایت در دیوان عدالت اداری واقف است و می تواند اقدام به طرح شکایت در دیوان نماید. طرح شکایت به دیوان عدالت اداری از طریق سامانه ساجد انجام می شود و وکیل دیوان با مراجعه به این سامانه به صورت غیر حضوری، شکایت موکل خود را ثبت نموده و از طریق همین سامانه پیگیری های بعدی را انجام می دهد.

پس از اطلاع از نحوه شکایت یه دیوان عدالت اداری، باید بدانید که نحوه شکایت در دیوان عدالت اداری چگونه است و چه مواردی باید در دادخواست ذکر شود. از جمله مواردی که باید در دادخواست شکایت دیوان عدالت اداری وجود داشته باشد عبارت است از:

• مشخصات شاکی (نام و نام خانوادگی، نام پدر، شغل و آدرس محل سکونت)
• مشخصات وکیل شاکی
• طرف شکایت
• شرح شکایت
• دلائل و ضمائم مربوطه
• امضاء شاکی

امضاء شاکی حتما باید به تائید یکی از ماموران نیروی انتظامی یا مسئول کلانتری، امام جمعه محل و یا اداره دولتی و انقلابی رسیده و گواهی شود. در صورتی که فرد شاکی مقیم خارج از ایران باشد، امضاء وی باید به تائید یکی از ماموران کنسولگری ایران رسیده باشد.